Choroba zwyrodnieniowa stawów (osteoartroza, ChZS) zaliczana jest do najczęściej występujących chorób przewlekłych. Powodują ją patologiczne zmiany w obrębie stawów rąk, nóg lub bioder. Zmiany zwyrodnieniowe w przebiegu choroby dotyczą chrząstki, torebki stawowej, wiązadeł, błony maziowej i tkanek w okolicy stawów. Pojawia się obrzęk stawu, dolegliwości bólowe, usztywnienie stawów, zwłaszcza rano, oraz utrudnienia w poruszaniu się. Ból związany z ChZS jest przewlekły i nie mija nawet nocą, podczas snu. W znacznym stopniu utrudnia też zasypianie.

Wśród przyczyn i czynników ryzyka zwiększających prawdopodobieństwo rozwoju choroby zwyrodnieniowej stawów wymienia się naturalne procesy starzenia organizmu, ale także nadmierne obciążenie stawów i nacisk spowodowane otyłością czy niewłaściwą postawą ciała. Do rozwoju choroby zwyrodnieniowej stawów przyczynia się siedzący tryb życia, ale także uprawianie niektórych dyscyplin sportu, na przykład popularnego joggingu. Zbyt duży powtarzający się nacisk na stawy może powodować ich stopniową degradację. Choroba zwyrodnieniowa stawów może być też spowodowana nierównomiernym naciskiem na stawy wynikającym z nieprawidłowej budowy (czynnik wrodzony). Coraz częściej na ChZS chorują osoby młode, przed 30. rokiem życia, co spowodowane jest m.in. niewłaściwą higieną pracy i sposobem spędzania czasu wolnego (zbyt długie siedzenie w jednej pozycji), nieodpowiednią dietą i nadmierną masą ciała.

Choroba zwyrodnieniowa stawów i związane z nią dolegliwości bólowe w znacznym stopniu pogarszają komfort życia pacjenta. Pojawiają się problemy ze snem, ograniczenia ruchowe spowodowane sztywnością stawów.

Choroba zwyrodnieniowa stawów czasami mylona jest z reumatoidalnym zapaleniem stawów, które daje zbliżone objawy. Bardzo ważna jest dokładna diagnoza i odróżnienie tych dwóch jednostek chorobowych. ChZS rozpoznaje się na podstawie wywiadu lekarskiego z pacjentem i zdjęć RTG, na których widoczne są zmiany w obrębie stawów. Przy stawianiu diagnozy stosuje się następujące kryteria: przewlekły ból stawów niemijający podczas spoczynku i snu, sztywność stawów, zwłaszcza poranna, pogrubienie części kostnych stawów i obrzęk, a w przypadku zwyrodnienia stawu kolanowego – „trzeszczenie” w stawie przy zginaniu.

Leczenie choroby zwyrodnieniowej stawów prowadzi się za pomocą leków doustnych, operacji chirurgicznych oraz fizjoterapii. Metody farmakologiczne obejmują stosowanie leków przeciwbólowych i poprawiających kondycję chrząstki stawowej. Jeśli chorobie zwyrodnieniowej stawów towarzyszy reumatoidalne zapalenie stawów, co może się zdarzyć, stosuje się leki przeciwzapalne. Pacjentom zaleca się także zmianę stylu życia, czyli unormowanie masy ciała, regularną aktywność fizyczną o umiarkowanym charakterze i zaniechanie lub ograniczenie uprawiania sportów niekorzystnie wpływających na tkankę stawową. Zalecana jest też odpowiednia dieta, zawierająca produkty bogate w składniki niezbędne dla właściwego funkcjonowania chrząstki i tkanki stawowej oraz jej regeneracji. Fizjoterapia ma na celu przywrócenie stawom właściwej ruchomości. Można ją rozpocząć po zniwelowaniu dolegliwości bólowych i opanowaniu stanu zapalnego, jeśli się pojawił. Dlatego tak ważne jest szybkie wdrożenie leczenia farmakologicznego.