Projekt nowelizacji ustawy o działalności leczniczej z 8 października 2025 r. porządkuje przepisy dotyczące funkcjonowania podmiotów leczniczych i rozszerza je o nowe rozwiązania cyfrowe. Jego głównym celem jest ujednolicenie procedur związanych z narodzinami, zgonami i przypadkami martwych urodzeń oraz zapewnienie zgodności między systemem ochrony zdrowia a rejestrem stanu cywilnego.

Nowelizacja przewiduje także wprowadzenie jednolitych zasad działania koronera i doprecyzowanie rozliczeń kosztów przechowywania zwłok. Dzięki temu mają zniknąć spory dotyczące kompetencji i finansowania między szpitalami a jednostkami samorządu.

Reforma ma charakter systemowy – obejmie cyfryzację kluczowych dokumentów, integrację danych w systemie P1 oraz usprawnienie przepływu informacji między szpitalami, urzędami i GUS. Z punktu widzenia placówek medycznych oznacza to szybszą wymianę danych, mniej dokumentów papierowych i większą przejrzystość rozliczeń.

Najbardziej odczuwalną zmianą dla szpitali będzie obowiązek wystawiania elektronicznych kart urodzenia i zgonu. Każdy podmiot prowadzący działalność w zakresie położnictwa i ginekologii będzie musiał generować te dokumenty w systemie P1.
E-karty zastąpią formularze papierowe i będą automatycznie przekazywane do urzędów stanu cywilnego oraz Głównego Urzędu Statystycznego. Dodatkowo pojawi się możliwość wystawiania e-karty urodzenia z adnotacją o martwym urodzeniu, co pozwoli na spójne i jednoznaczne rejestrowanie wszystkich przypadków.

Treść wprowadzona do systemu nie będzie mogła być modyfikowana, a ewentualne błędy trzeba będzie korygować przez wystawienie dokumentu anulującego lub korekty. Takie rozwiązanie ograniczy liczbę pomyłek administracyjnych i usprawni komunikację między szpitalem a urzędem stanu cywilnego.
W praktyce cyfrowe karty pozwolą na szybki, bezpieczny i bezbłędny przepływ danych oraz ułatwią prowadzenie statystyk demograficznych i zdrowotnych.

Nowelizacja wprowadza długo oczekiwany zawód koronera – lekarza wyznaczanego przez wojewodę do stwierdzania zgonów w określonych sytuacjach. Koroner ma działać na podstawie umowy z administracją publiczną i przejmować obowiązki lekarza w przypadkach, gdy ten nie może potwierdzić zgonu.

Zgodnie z projektem, o interwencję koronera będą mogli wystąpić m.in. policjanci, prokuratorzy, dyspozytorzy medyczni, żandarmeria wojskowa czy kierownicy domów pomocy społecznej. Koroner będzie musiał podjąć czynności w ciągu maksymalnie czterech godzin od zgłoszenia, a cała procedura zostanie udokumentowana w specjalnym protokole zgonu.

Nowy model ma usprawnić proces potwierdzania zgonów – zwłaszcza poza szpitalem – i odciążyć lekarzy POZ oraz zespoły ratownictwa medycznego. Ujednolicenie zasad działania koronera zwiększy przejrzystość i bezpieczeństwo prawne zarówno dla rodzin zmarłych, jak i dla personelu medycznego.

Projekt doprecyzowuje również przepisy dotyczące przechowywania zwłok i rozliczania kosztów między instytucjami. Szpital będzie mógł pobierać opłaty za przechowywanie ciała dłużej niż 72 godziny – zarówno od osób uprawnionych do pochówku, jak i od organów prowadzących postępowania karne czy uczelni wykorzystujących materiał do celów dydaktycznych.

Jeśli po upływie trzech dni gmina nie zorganizuje pochówku, szpital będzie mógł naliczyć jej opłatę za dalsze przechowywanie zwłok. Tym samym zyska podstawę prawną do odzyskania poniesionych kosztów.
Nowelizacja określa też obowiązek przechowywania zwłok martwo urodzonych dzieci przez maksymalnie sześć miesięcy oraz wymóg zapewnienia godnych warunków w prosektorium. Szpital będzie musiał niezwłocznie powiadamiać gminę, jeśli osoba uprawniona do pochówku zrzeknie się tego obowiązku lub nie podejmie go w terminie.

Te przepisy mają uporządkować praktykę, która dotąd rodziła wątpliwości interpretacyjne i prowadziła do sporów kompetencyjnych. Zmiana zmniejszy ryzyko nieporozumień między szpitalami a samorządami i pozwoli na bardziej przejrzyste rozliczanie kosztów.

Placówki lecznicze będą musiały przygotować się na kilka równoległych wyzwań. Po pierwsze – dostosować systemy informatyczne do obsługi e-kart i zapewnić ich integrację z systemem P1. Oznacza to konieczność aktualizacji oprogramowania, wdrożenia podpisów elektronicznych oraz opracowania zasad autoryzacji dostępu.

Po drugie – konieczna będzie aktualizacja wewnętrznych procedur dotyczących stwierdzania zgonów, współpracy z koronerem i powiadamiania gmin. Dyrektorzy powinni przeanalizować swoje regulaminy organizacyjne, instrukcje postępowania i sposób podziału zadań między personelem a administracją.

Wreszcie – zmiany będą miały wpływ na budżet placówek. Szpitale prowadzące prosektoria zyskają możliwość pobierania opłat w nowych sytuacjach, ale też będą musiały prowadzić rzetelną ewidencję i rozliczenia tych kosztów. Dlatego warto przygotować wzory umów i dokumentów finansowych oraz zabezpieczyć środki na okres wdrożenia nowego systemu.

Co zyskają placówki po wejściu nowych przepisów

Reforma przyniesie szpitalom wiele korzyści:

1) uporządkowany system wymiany danych o urodzeniach, zgonach i martwych urodzeniach;

2) możliwość legalnego rozliczania kosztów przechowywania zwłok i jasny podział zadań między szpitalem, gminą i koronerem;

3) usprawniony obieg dokumentów i pełna zgodność z zasadami ochrony danych medycznych.

W dłuższej perspektywie cyfrowe rozwiązania mają ograniczyć błędy administracyjne, przyspieszyć przekazywanie danych i poprawić planowanie polityki zdrowotnej w kraju. Placówki, które już teraz rozpoczną przygotowania, łatwiej dostosują się do nowych standardów i unikną problemów podczas kontroli.