Prezydent podpisał nowelizację ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych oraz ustawy o działalności leczniczej. Akt wprowadza wiele rozwiązań, które mają usprawnić zarządzanie szpitalami i zwiększyć efektywność wykorzystania środków publicznych.

Ustawa przewiduje rozszerzenie kompetencji Agencji Oceny Technologii Medycznych i Taryfikacji. Agencja zyska dostęp do danych finansowych i organizacyjnych podmiotów leczniczych, które wdrażają programy naprawcze. Będzie także opracowywać analizy dla ministra zdrowia dotyczące sytuacji ekonomiczno-finansowej szpitali oraz efektywności zarządzania.

Nowe przepisy nakładają na kierowników samodzielnych publicznych zakładów opieki zdrowotnej obowiązek przygotowania programu naprawczego, jeśli w sprawozdaniu finansowym wykażą stratę przekraczającą 1% rocznych przychodów. Program taki będzie musiał obejmować analizy ekonomiczne, plan działań dostosowawczych i propozycje współpracy z innymi placówkami.

Zniesiono obowiązek posiadania skierowania do świadczeń udzielanych przez optometrystę, psychologa i lekarza medycyny sportowej. Dodatkowo optometrysta uzyskał prawo do wystawiania skierowań do okulisty. Rozwiązanie to ma na celu odciążenie lekarzy podstawowej opieki zdrowotnej, skrócenie ścieżki pacjenta do specjalisty oraz przyspieszenie dostępu do niezbędnej diagnostyki i leczenia.

Wprowadzono także możliwość organizowania nocnej i świątecznej opieki zdrowotnej wyłącznie dla dzieci w placówkach, które w większości obsługują pacjentów poniżej 18. roku życia.

Nowe przepisy wprowadzają dodatkową odpowiedzialność dla świadczeniodawców, którzy planują rozwój swojej działalności i starają się o wyższe kontrakty z NFZ.

Placówka medyczna, która chce uzyskać zwiększone finansowanie, będzie musiała złożyć formalne oświadczenie dotyczące inwestycji, na przykład zakupu nowego sprzętu, modernizacji oddziału czy rozszerzenia zakresu usług. Oświadczenie stanie się dokumentem urzędowym i będzie miało znaczenie nie tylko przy decyzjach NFZ, ale także podczas ewentualnych kontroli.

Najważniejsza zmiana polega na tym, że każde takie oświadczenie będzie składane pod rygorem odpowiedzialności karnej. To oznacza, że podanie nieprawdziwych danych – np. zawyżenie wartości inwestycji, wskazanie sprzętu, którego faktycznie jeszcze nie ma, albo deklaracja gotowości do świadczenia usług bez odpowiednich warunków – może skutkować nie tylko cofnięciem finansowania, ale również postępowaniem karnym wobec osoby podpisującej dokument.

W praktyce osoby odpowiedzialne za dokumentację i sprawozdawczość w placówkach medycznych będą musiały jeszcze staranniej weryfikować dane finansowe i organizacyjne. Wpisy w dokumentacji dotyczące inwestycji powinny być spójne ze sprawozdaniami i dowodami księgowymi. Rozbieżności mogą bowiem zostać wykryte przez NFZ lub AOTMiT i potraktowane jako próba wprowadzenia w błąd.

Dla szpitali i podmiotów tworzących nowe przepisy oznaczają, że nie da się już odkładać na później trudnych decyzji dotyczących finansów. Jeśli w sprawozdaniu pojawi się strata przekraczająca 1% rocznych przychodów, kierownik szpitala ma obowiązek w ciągu kilku miesięcy przygotować szczegółowy program naprawczy. Dokument ten musi zawierać analizy ekonomiczne, opis działań restrukturyzacyjnych, plan współpracy z innymi placówkami czy prognozy przychodów na kolejne lata.

Co ważne, program nie jest jedynie wewnętrznym dokumentem – trafia do NFZ, wojewody i podmiotu tworzącego, a jego realizacja będzie systematycznie monitorowana. W praktyce oznacza to, że zarządzający placówką muszą liczyć się z koniecznością łączenia oddziałów, ograniczania nierentownych usług czy inwestowania w opiekę ambulatoryjną zamiast kosztownej hospitalizacji.

Dla systemu ochrony zdrowia to nowe regulacje, które wzmacniają narzędzia kontroli nad wydatkowaniem publicznych pieniędzy. Agencja Oceny Technologii Medycznych i Taryfikacji zyskała dostęp do danych finansowych i organizacyjnych szpitali, a minister zdrowia będzie mógł zlecać jej szczegółowe analizy dotyczące sytuacji poszczególnych jednostek.

Celem jest wyeliminowanie sytuacji, w której środki są wydawane nieefektywnie, np. na utrzymywanie równolegle kilku placówek o podobnym profilu w jednym regionie. Ustawa daje NFZ możliwość korygowania kontraktów i konsolidowania świadczeń tak, aby pacjenci mieli realny dostęp do potrzebnych usług, a system nie generował zbędnych kosztów.