Pacjent bez powikłań przeszedł zabieg operacyjny. W okresie pooperacyjnym również nie wystąpiły żadne powikłania, a stan zdrowia pacjenta był dobry, dlatego podjęto decyzję o wypisie pacjenta ze szpitala. Wypis nastąpił w sobotę. Tego dnia pacjent nie otrzymał karty informacyjnej. Zdaniem pacjenta w dniu wypisu również go nie zbadano (mimo zgłaszanych dolegliwości). Kilka dni po wypisie pacjent zgłosił się do innej placówki medycznej i okazało się, że przeszedł udar. W toku procesu sądowego o odszkodowanie i zadośćuczynienie za tzw. błąd medyczny biegli stwierdzili, że pacjent najprawdopodobniej dostał udaru w dniu wypisu ze szpitala. W ocenie pacjenta potwierdzeniem faktu, że nikt go nie zbadał, miał być brak wydania karty informacyjnej w dniu wypisu.

Ustawa z 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej w art. 29 ust. 1 wskazuje, że wypisanie pacjenta ze szpitala, jeżeli przepisy odrębne nie stanowią inaczej, następuje:

1) gdy stan zdrowia pacjenta nie wymaga dalszego udzielania świadczeń zdrowotnych w tym zakładzie leczniczym;

2) na żądanie pacjenta lub jego przedstawiciela ustawowego;

3) gdy pacjent w rażący sposób narusza porządek lub przebieg procesu udzielania świadczeń zdrowotnych, a nie zachodzi obawa, że odmowa lub zaprzestanie udzielania świadczeń zdrowotnych może spowodować bezpośrednie niebezpieczeństwo dla jego życia lub zdrowia albo życia lub zdrowia innych osób.

Analizując pierwszy z tych warunków, wypis pacjenta jest możliwy, gdy stan zdrowia pacjenta jest tego rodzaju, że jego dalsze pozostawanie w szpitalu nie jest już uzasadnione z przyczyn medycznych (tj. nie zachodzi potrzeba sprawowania dalszej całodobowej i specjalistycznej opieki nad pacjentem).

Warunek ten powinien być oceniany w stosunku do każdego pacjenta indywidualnie i wyłącznie przy uwzględnieniu kwestii medycznych. Żeby zatem podjąć decyzję, czy pacjent kwalifikuje się do wypisu, dokładnie zbadaj i oceń stan jego zdrowia. Pamiętaj jednak, że stan zdrowia będący warunkiem wypisu nie zawsze będzie oznaczał pełne wyzdrowienie. Do wypisania pacjenta ze szpitala wystarczające jest bowiem stwierdzenie, że leczenie może być bezpiecznie kontynuowane w warunkach ambulatoryjnych.

Drugi z przypadków przewidzianych w ustawie o działalności leczniczej i umożliwiających wypis pacjenta następuje na jego żądanie lub jego przedstawiciela ustawowego. Ustawa wprowadza w takiej sytuacji obowiązek poinformowania przez lekarza pacjenta występującego z żądaniem wypisu o możliwych następstwach zaprzestania dalszego udzielania świadczeń zdrowotnych. Poinformowanie może nastąpić zarówno w formie ustnej, jak i pisemnej (jednak do celów dowodowych zasadne jest, aby w dokumentacji medycznej pacjenta znalazła się adnotacja o takim pouczeniu). Następnie pacjent powinien złożyć pisemne oświadczenie o wypisaniu na własne żądanie.

Gdy pacjent nie chce potwierdzić na piśmie swojego żądania, konieczne jest sporządzenie przez lekarza w dokumentacji medycznej adnotacji o zgłoszeniu żądania wypisu i o odmowie złożenia pisemnego oświadczenia (ewentualnie adnotacji o pouczeniach).

Jeżeli przedstawiciel ustawowy żąda wypisania pacjenta, którego stan zdrowia wymaga dalszego udzielania świadczeń zdrowotnych, można odmówić wypisania pacjenta do czasu wydania w tej sprawie orzeczenia przez właściwy ze względu na miejsce udzielania świadczeń zdrowotnych sąd opiekuńczy, chyba że przepisy odrębne stanowią inaczej.

Ostatnim warunkiem umożliwiającym wypisanie pacjenta ze szpitala jest sytuacja, gdy pacjent w sposób rażący narusza porządek lub przebieg procesu udzielania świadczeń zdrowotnych, a nie zachodzi obawa, że odmowa lub zaprzestanie udzielania świadczeń zdrowotnych może spowodować bezpośrednie niebezpieczeństwo dla jego życia lub zdrowia albo życia lub zdrowia innych osób.

Ze względu na użyte przez ustawodawcę pojęcie „w sposób rażący” przyjmuje się, że nie może to być naruszenie jednorazowe, lecz musi to być proces ciągły (np. uporczywe zakłócanie spokoju innym pacjentom, naruszanie ich godności osobistej czy nietykalności cielesnej, wprawianie się w stan upojenia alkoholowego itp.). Wypis pacjenta ze szpitala na podstawie ostatniej z przesłanek może nastąpić jedynie w wyjątkowych sytuacjach i nigdy nie może do niego dojść, jeżeli istnieje uzasadniona obawa, że odmowa lub zaprzestanie udzielania świadczeń zdrowotnych może spowodować bezpośrednie niebezpieczeństwo dla życia lub zdrowia pacjenta albo życia lub zdrowia innych osób.

Ustawa nie określa, kto podejmuje decyzję w zakresie wypisania pacjenta. Tę kompetencję na podstawie rozporządzenia ministra zdrowia z 6 kwietnia 2020 r. w sprawie rodzajów, zakresu i wzorów dokumentacji medycznej oraz sposobu jej przetwarzania (dalej: rozporządzenie) w sposób ogólny przyznano lekarzowi.

Zakończenie hospitalizacji podlega odnotowaniu w indywidualnej dokumentacji medycznej pacjenta przez wystawienie pacjentowi karty informacyjnej z leczenia szpitalnego. Kartę informacyjną z leczenia szpitalnego podpisuje lekarz kierujący oddziałem albo lekarz przez niego upoważniony. Jest to istotna zmiana, ponieważ na gruncie poprzednio obowiązującego rozporządzenia kartę musiało podpisać dwóch lekarzy, tj. lekarz wypisujący i lekarz kierujący oddziałem albo lekarz przez niego upoważniony.

Procedura wypisu ze szpitala kończy się wydaniem pacjentowi karty informacyjnej z leczenia szpitalnego.

Podmiot leczniczy powinien wydać pacjentowi, jego przedstawicielowi ustawowemu albo osobie upoważnionej przez niego do dostępu do dokumentacji medycznej kartę informacyjną z leczenia szpitalnego w dniu wypisu, jeżeli wypis pacjenta następuje w sytuacji, gdy stan zdrowia pacjenta nie wymaga dalszego udzielania świadczeń zdrowotnych w tym zakładzie leczniczym. Gdy wypis następuje na żądanie pacjenta lub jego przedstawiciela ustawowego oraz gdy pacjent w sposób rażący narusza porządek lub przebieg procesu udzielania świadczeń zdrowotnych, kartę informacyjną z leczenia szpitalnego wydaje się bez zbędnej zwłoki.

W opisanej sytuacji ze względu na brak wydania pacjentowi karty informacyjnej w dniu wypisu pozwany szpital nie był w stanie wykazać, że zbadano powoda w dniu wypisu. Sąd uznał za wiarygodne zeznania powoda dotyczące udzielenia mu niewłaściwej opieki w szpitalu i przyjął, że pacjenta nie zbadano w dniu wypisu.

Ponadto sąd uznał, że niewłaściwe było również niewydanie pacjentowi przy jego wypisie ze szpitala recept, skierowań do specjalistycznych poradni i zaleceń lekarskich co do dalszego leczenia.

W ocenie biegłych sądowych niekontynuowanie po wypisie ze szpitala przez powoda leczenia farmakologicznego (brak recepty) spowodowało narastanie objawów udaru. Podjęcie właściwych czynności medycznych wobec pacjenta spowodowałoby zmniejszenie skutków udaru nawet o 50%.

W konsekwencji sąd uznał, że w tej sprawie doszło do błędu medycznego, oraz zasądził na rzecz pacjenta odszkodowanie i zadośćuczynienie.

Lekarze powinni czuwać nad poprawnością wypisów ze szpitala i wydaniem kart informacyjnych z leczenia szpitalnego w odpowiednim, ustawowym terminie. Dokładne zbadanie pacjenta przed jego wypisem ze szpitala i wydanie karty informacyjnej z leczenia szpitalnego to ważny obowiązek lekarza, od którego niejednokrotnie zależy m.in. przebieg i wynik sprawy o odszkodowanie lub zadośćuczynienie za błąd medyczny.